Thầy Hà Minh Đức từng liên tục đứng trên bục giảng �?khoa Văn t�?năm 1957-1991, làm Phó Ch�?nhiệm khoa Văn rồi làm Ch�?nhiệm đầu tiên của khoa Báo chí Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn t�?năm  1991- 2000 song song với đảm nhiệm Viện trưởng Viện Văn học t�?năm 1995 đến 2003. Có th�?nói dường như suốt cuộc đời, GS Hà Minh Đức ch�?yếu đứng trên bục giảng và nghiên cứu lý luận văn học.

GS.NGND. Nhà văn Hà Minh Đức

Giải thưởng H�?Chí Minh v�?văn học ngh�?thuật mà Nhà nước tặng thầy đã ghi nhận xứng đáng quá trình sáng tạo liên tục, cống hiến không mệt mỏi của GS, NGND, nhà phê bình văn học hàng đầu Việt Nam. Ch�?tính riêng những cuốn sách mà thầy tặng tôi gần đây thì đã có 3 cuốn cùng xuất bản vào năm 2022 là: “Đừng sợ�?(Tập 96 đoản thi-NXB Văn học), “Du ngoạn vườn hồng và thăm cảnh đẹp non nước�?(Bút ký, NXB Thuận Hóa�?năm 2022), và cuốn sách mới nhất của nhà văn Hà Minh Đức là tập truyện ký “Vườn khuya trăng vẫn sáng�?(NXB Hội nhà văn, phát hành 9-2022). Nhà văn Nguyễn Trí Huân (nguyên Phó Ch�?tịch Hội Nhà văn Việt Nam các khóa VI, VII, VIII, IX) từng nhận xét: “Những cuốn sách làm đầy thêm cái gia tài nghiên cứu sáng tạo đ�?s�?của ông, một nhà khoa học nhân văn, một nhà văn hóa xuất sắc�?

Tôi mạo muội hỏi thầy, vì sao có những trải nghiệm của thầy cách đây đã 60 năm, thậm chí 70, 80 năm mà thầy vẫn nh�?và viết thành những hồi ức có giá tr�?hết sức sâu sắc, ấn tượng? Thay câu tr�?lời, GS Hà Minh Đức k�?chuyện rất chi tiết, hấp dẫn, rành rọt là đi đâu ông cũng ghi chép hết sức t�?m�? Trong mỗi chuyến đi công tác, dù �?Trung Quốc hay Hoa K�? Nga hay Pháp, Lào hay Campuchia, ông đều gắng đi thăm thật nhiều vùng đất, nhiều địa ch�? có lúc la cà, đi chậm một mình tìm hiểu cảnh vật, phong cảnh, di tích văn hóa đ�?tìm hiểu, ghi nh�?trong đầu, v�?nơi �?thì lấy s�?tay ghi chép lại. Thậm chí, khi được bạn nước ngoài chiêu đãi hoặc đoàn t�?ăn món gì l�? uống th�?rượu gì, �?đâu, ông đều hỏi k�?c�?nguồn gốc và cách ch�?biến, trải nghiệm s�?thưởng thức thú v�?đ�?nh�?sâu, sau đó ghi chép lại cảm tưởng ngày ấy. Sau này, đọc lại những ý chính, s�?kiện chính s�?đánh thức nhiều ký ức khác t�?vốn sống của những trải nghiệm với những gì tai nghe, mắt thấy, t�?những chuyến đi ấy s�?như còn tươi mới bởi s�?chính xác của s�?kiện và s�?vật.

 Một s�?cuốn sách của GS Hà Minh Đức

Có lần, GS k�?với tôi, khi thầy còn tr�?�?tuổi 30, 40 có nhiều lần tiếp xúc với các nhà thơ T�?Hữu, Xuân Diệu, Ch�?Lan Viên, Huy Cận, Tô Hoài và nhiều nhà văn, nhà thơ nổi tiếng khác, dù ch�?động hay bất ng�?gặp g�? ông đều nh�?“chết�?trong đầu, sau đó phải ghi lại ngay vào s�?cùng không gian và thời gian nơi diễn ra cuộc gặp.

Có lần, nhà thơ Xuân Diệu mời ông đến nhà chơi, đàm đạo, hai người cùng ngồi dưới ánh trăng trò chuyện, nhà thơ Xuân Diệu k�?lại những k�?niệm sáng tác văn chương, những ký ức v�?con đường thơ, con đường đưa ông đến với cách mạng t�?phong trào Thơ mới. Thầy giáo tr�?Hà Minh Đức đã vội lấy bút và s�?tay ghi dưới ánh trăng khuya những dòng ch�?chi chít. Sau buổi gặp, v�?nhà ông làm ngay cái công việc “dịch�?ch�?mình một cách khẩn trương nhất, kết hợp hài hòa giữa trí nh�?và “dịch�?ch�?nên tư liệu đảm bảo chính xác, mới m�?

Với nhà văn Tô Hoài cũng vậy, nhiều lần GS Hà Minh Đức mời v�?chồng nhà văn đi ăn cơm mừng một s�?kiện nào đấy, trong bữa ăn ông đều gợi chuyện đ�?nhà văn tâm s�? Không th�?ghi chép tại bữa tiệc vì yêu cầu phải lịch s�?và t�?nhiên, v�?nhà ông cặm cụi ghi chép lại ngay... Chính vì th�? nhiều bài báo hay, những công trình khoa học nghiên cứu của GS v�? văn học, v�?văn hóa, phần trích dẫn đàm luận bao gi�?cũng khiến nhiều nhà văn đi t�?ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác, thán phục và luôn đồng thuận, đồng tình với tác gi�?..

Cuối buổi trò chuyện, GS Hà Minh Đức có nh�?tôi chuyển cho một nhà xuất bản một bản thảo mới th�?loại truyện ký. Mồng 1 Tết Quý Mão, tôi xin phép gọi điện thoại chúc Tết thầy, GS vui lắm khi tôi báo tin hành trình cuốn bản thảo mới, ông nói vui có th�?đó là cuốn sách 91 đấy và dừng lại �?đấy. Ông hỏi địa ch�?đ�?gửi tặng tôi quyển sách mới đang chuẩn b�?in xong �?nhà xuất bản. Thật mừng và cũng thật kinh ngạc. GS còn k�? dịp sát Tết, nhiều cơ quan có lời mời trân trọng ông đến d�?gặp mặt, nhưng vì lý do giao thông và thời tiết, thầy rất cám ơn và xin được vắng mặt. Thầy nói nh�?với tôi �?89 rồi anh �? Còn tý sức khỏe nên tôi phải tiết kiệm�?và cười rất vui qua điện thoại cầm tay...

Xin kính chúc GS, NGND, Nhà văn Hà Minh Đức luôn mạnh khỏe đ�?cống hiến cho đời thêm nhiều cuốn sách, những cuốn sách hay đi trước tuổi mới của thầy. 

Hà Nội, mồng 2 Tết Quý Mão 2023